Devrimci Proletarya Yaşasın Proletarya sosyalizmi!
Kolektif işçi sınıfının dinamik-manyetik efektleri
Bisiklet tamirciliği hevesiyle başlayıp kendimi küçük yaşta telefon tamircilerine çırak olarak çalışırken bulmuştum. Daha sonra internet cafelerde çalıştım tabiki neredeyse bedavaya. Burada bilgisayar problemlerine çözüm geliştirmeyi öğrenince, etrafımda bir çevre oluştu ve bilgisayar teknik servisliği yapıyordum, gece gündüz çalışarak ve neredeyse hiç bir karşılığı olmadan. İşi yapmak paradan daha değerliydi. Çevremdeki küçük esnaf ve patronlarınsa tutkumu sömürdüğünü ancak şimdi fark edebiliyorum. Çünkü aile yanında yaşıyordum ve bir şekilde ihtiyaçlarım karşılanıyordu.
Bu hikayenin sonunda işçi sınıfı ile tanıştım, kitap mağazalarında çalışmaya başladım. Bir yandan da grafik tasarımla uğraşıyordum, daha sonra ise program geliştirmeye başladım. Yaklaşık 8 yıldır yazılımcı olarak çalışıyorum, mağazalarda çalışırken bir çok küçük direniş örgütledik daha sonra ise bilişim işçileri ile aynı biçimde bunu sürdürmek mümkün olmadı ama bizim Carlo dediğimiz bir yazılımcı karakteri ile tanıştım. Bilişim sektöründe birlikte direniş yapabildiğim ilk kişiydi, o karakter üzerinden yazdığım bazı hikayelere esin kaynağı oldu ve bunları yazmam için destek oldu. Makaleleri genişletip “Bilişim Sektöründe İşçi ve Yönetici Potreleri” kitabını ortaya çıkardık. Çeşitli Bilişim İşçileri Platformlarında bulundum, Carlo ile uzun zaman sonra tekrar karşılaştık şimdi ise direnişe kaldığımız yerden devam ediyoruz.
Kapitalizmin korkunç ekonomik çöküş yıllarından geçerken, Türkiye’de Getir’den, Avrupa ve Amerika’da Amazon, Microsoft, Facebook gibi bir çok şirket bilişimci çıkartıyor. Piyasa aşırı donuk, mobbing, taciz, mesai baskısı, peformans baskısı hat safalara ulaştı, bir kaç ay önce de bunlara direnç gösterdiğim için kalifiye olmama falan da bakmadan beni direkt kapının önüne koydular. Ben oldukça alışığım bu duruma ve geçmişte çok defa işten atıldım, atıldık ve bu sıra iş yeri bizi disipline etti, lokal sınırlarımızı kaldırdı, sömürme pahasına yeteneklerimizi geliştirmek zorunda kaldılar. Eğer yeterince deneyimliyseniz, daha inceltilmiş sömürü biçimleri de sunuyorlar. Birkaç gün önce bir firma, çalışma gününü haftada 4 iş gününe indirdik eğer seni işe alırsak bu olanaklardan yararlanacaksın, dedi. 5 günün işini 4 günde yaparak refahımızı arttırmış olacağız!. Biz stresten, kibir delisi lider, yönetici ve patronlarla boğuşmaktan, şirketlerin bunu pişirip pişirip önümüze koymasından hasta olduk, yıprandık, şimdi ise piyasanın kötü olmasına rağmen ücretler ortamanın üstünde olmasına rağmen, 2 asgari ücret aralığında bu işi yapmak zorunda olan çok yazılımcı var. Deneyimin yüksekse nisbeten yüksek ücret alabilirsin ama bu da yüksek sömürü, kölelik demek. Şu an girdiğim bir taşeron firmada üzerinde çalıştığım bilgisayarın ayarlarını bile değiştirmeye hakkım yok, tamamen kontrol firmanın elinde ve beni izliyorlar.
Şu an Carlo da benzer durumları yaşıyor ve onun gibi bir kaç arkadaşla köşeye bir rezerv koyabilir miyiz, ayakta daha ne kadar kalıp çalışabiliriz ki diye plan yapıyoruz diğer yandan ise özellikle teknoloji sektöründe başlayan işten atılma dalgalarını takip ediyoruz, şimdi enternasyonel bağlarımızı güçlendirmek, işçi sınıfı hareketinin enternasyonal organlarını nasıl yaratırızı düşünüyor ve bir yandan da, son dönemki yapay zeka gelişmelerini ve bunun işçi sınıfına etkileri üzerine sohbetler ediyoruz ve bu makaleyi yazarak gözlemlerimi ve bazı önerilerimi sırlamaya çalışacağım.
Yapay zeka ve teknolojik gelişmeler üzerine notlar
Son dönemdeki OpenAI’ın geliştirdiği CPT3 chat robotu yüksek bir ilgi görüyor ve buna benzer bir çok yapay zeka uygulamaları ardı sıra çıkmaya başladı. Synthesia ile sizin kısa süreli bir videonuzdan, anlaşılması zor ve farklı seslerde dijital insan videoları ile prototipler yaratılabiliyor. Dall-e resim ve sanat alanında, Vall-e ise ses alanında birebir taklitler yaratabiliyor. Çok kısa bir zaman aralığında çok fazla farklı özelliklere sahip yapay zeka uygulamaları ortaya çıktı. Keza daha önce robotlar, blokzincir teknolojileri gündemdeydi. Zaten çok yoğun bir enformasyon ağının içindeyiz, büyük odaklanma problemleri yaşarken, günden güne gelişen teknoloji ve artan enformasyon ile insanın kendi toplumsal çıktılarının baskısı altında bu kadar nesneleştiği başka bir dönem yoktur herhalde. Çünkü artan enformasyonun kontrol edilmesi, işlenmesi yüksek konstrasyon gerektirir ama tüm bunlar insanın odaklanma yetisini bozacak kadar sayısız ve çeşitli, tek tek zihinlerin bunlara yetişmesini imkansız hala getiriyor. Tüm bunların insanı daha zeki ya da daha bilgili hale getirdiğine dair elimizde bir kanıt yok ama yazılımların ve makinelerin daha yüksek işlevlere ulaştığını görüyoruz.
Bir çok camia bu konuları tartışıyor, ben ise teknolojik gelişmelerin ne yönde olduğuna, bunun toplumsal ilişkiler boyutuna, bir işçinin kafasının bastığı şekilde ve onun dünyasından değinmeye çalışacağım ve kapitalizmdeki mevcut fetişist tartışma formlarından çıkıp, asıl olarak bunun sosyalizme hatta sosyalizmden sonrasına biraz irdelemeye çalışacağım.
Teknolojinin gelişiminin kapitalizm altında ne gibi sonuçlara yolaçtığını biliyoruz, yapay zeka hızlıca başta danışmanlık, öğretmenlik, doktorluk, avukatlık, yazarlık, yazılımcılık; hakim, avukat, savcı ve mübaşire kadar bir çok kafa mesleğiini dönüştürüyor ve bazılarını ortadan kaldırmakla tehdit ediyor. Bugün tüm toplum asgari maliyet azami kar hesabına göre organize ve kontrol ediliyor; her şeyin ölçülebilir hala gelmesi ile üretim süreçlerinde değer sömürüsü ve verimlilik artışıyla birlikte, sömürü ve kontrol da artıyor. Günümüzde insanlık çok ciddi derecede kapitalizm tarafından tehdit altında..
Yapay zekanın bugüne kadar ki en etkili biçimlerinden biri olan başta derin öğrenme, yapay sinir ağları, makine öğrenmesi gibi bir çok algoritma, internette gündelik olarak insanların ilişki ve etkileşimlerinden çıkan sonuçları kullanarak büyük bir gelişme katetti. Bunlardan biri son dönemde yayınlanan ChatGPT. Buna, metinsel dönüşümleri yapan bir dil modeli diyebiliriz, model verilen girdi metinlerinden daha sonra öğrenir ve sonra bu metinleri kullanarak yeni metinler üretir. Dil işleme özelliği ile yapay nöron ağları yoluyla hızlı sonuçlar çıkartabiliyor.
Başta yapay zeka, blokzinciri olmak üzere, bunların nasıl bir toplumsal gelişmenin sonucu olarak ortaya çıktığını ve asıl olarak tüm bunların işçi sınıfının örgütlenmesine ne gibi faydalar sağlayabileceğine değinmek önemli olur diye düşünüyorum. En önemlisi biz teknolojiyi sosyalizmde hangi biçimlerde nasıl kullanmalıyız, toplum yeniden örgütlenirken, teknolojik alt yapı bugün kapitalizmden tamamen farklı olarak nasıl konumlandırılacak bunu düşünmenin ve hayal etmenin önemli olduğu zamanlardayız kanısındayım. Teknoloji kısa süreliğine büyüleyebilir ama özgürlük büyünün kalktığı, doya doya bitirilemeyen bir yaşam demektir.
En başta anlattığım gibi İşimin kendisi bilgi ve araştırmaya dayanadığı için, bunun beni bir teknoloji bağımlısı haline getirdiğini düşünüyorum. Tüm teknolojiye olan ilgim ve bağımlılığıma rağmen bugüne kadarki gözlemlerlerime dayarak şu kanaate vardığımı söyleyebilirim, teknolojinin şu anki kullanılış biçimiyle kapitalizmden sosyalizme geçişte kendi başına hiç bir özel yeteneği bulunmuyor. Tam tersine şu an üretilen teknoloji yeni bir toplum kurmaya, sosyalizme karşı, işçi sınıfının daha çok sömürülmesine, büyülenmesine, piyasaya entegre edilmesine ve gerileyen bir toplumu teknolojiyle gelişiyormuş gibi gösterilmesine yarıyor, bu bir ilüzyon. Yalnız bu demek değildir ki, teknoloji modifiye edilerek kapitalizmdekinden farklı ve karşıt amaçlar ve biçimlerde kullanılamaz, bizim için hiç bir işe yaramaz. (Buna ileriki aşamada değineceğim)
Yapay zeka bir zeka mıdır, bu bir tartışma konusu, bu tartışmaya kısa bir şekilde girip şunu söyleyebilirim ki; evet kesinlikle zeka olarak kabul edilebilir. Yalnız bunu bir insan zekası ile muhayese etmek doğru olmaz, programlamada ve bir çok alandaki gelişmeler gibi, bir işin tasarım ve üretimi doğanın diyalektiğinden, sayısız canlı ve yaşamın gelişip ilerlemesinden örnek alınarak yapılır. İnsan beyni sadece zekadan ibaret değildir. Yapay zeka insandan çok daha hızlı sonuçlara ulaşabilir ve bir çıktı verebilir, yenilikçidir, dediğim gibi asıl olarak insan zekasını taklit eder ama hiç bir zaman bir insan zekasını tamamen betimleyemez ve beyninin yaptıklarını yapamaz. Çünkü insan beyni sadece hafıza, zeka; silme, ekleme, değiştirme, izleme yapan bir dört işlem organı olmaktan ibaret değil. İnsan zihni mevcut toplumu yansıtan ve fizik emekle birlikte değiştiren bir özelliğe sahiptir, gerçeklik burada ilişkisel, evrensel maddeseldir; toplumsal, sınıfsal, kültüreldir ve bilgi ile sınırlı değildir. Örneğin insan bütün dillerde konuşamaz, yapay zeka “konuşabilir” ama aradaki önemli bir fark, yapay zeka bu dillerdeki çeşitliliğe ve zenginliğe hiç bir zaman ulaşamaz. Dil sadece bir iletişim aracı değil, dahası ilişki biçimidir. Robot veya yapay zeka göremez, duyamaz, hissedemez; tüm bunlar benzer yollardan analitik sonuçlarla işlenir, böylesine karmaşık algoritmik fonksiyonlar dinamik de olsa girdi ve çıktı düzeyinde mekaniktir. Örneğin: Yapay zekaya 20+30 kaç yapar diyorsunuz? 30 diye cevap veriyor, sonra hayır 20+10 = 35 yapar diye yazıyorsunuz, o buna özür dileyerek evet 20 + 10 = 35 diye cevap veriyor. Yapay zekaya ister ses verin, ister metin, ister resim, video fark etmez, tüm bunları binary olarak örüntüleyip desenlere çevirir, daha sonra zincirleme olarak yorumlamada bulunur, farklı farklı “yeteneklere” sahip bir çok algoritma süzgecinden geçerek bazı sonuçlara ulaşılır. Ulaşılan sonuçların tekrar girdi yoluyla yeniden sonuca ulaştırılması insanın öğrendiklerini yeniden pekiştirmesi gibi bir şeye denk geliyor. Önümüzdeki yıllar yapay zekanın yalnız üretim alanlarında değil tüm alanlarda daha çok etkin olduğunu göreceğiz, bunun için çok fazla yeni şirket kurulacak, yeni istihdamlar ve işten atmalar yaşanacak belki de ama durum sadece bundan ibaret değil, toplumun hızlıca yeniden dönüşmesini sağlayacak.Yapay zekadan destek almadan günlük yaşamınızda bir şeylerin noksan, eksik görüldüğü bir dünyaya giriş diyebiliriz.
Yapay zeka, insanı bir çok konuda kafa yorması gereken, düşünmesi gereken şeylerden, yani düşünmekten “kurtarması”, insanda sürekli tastik, bir eksiklik, kendini yapay zekanın altında düşünme, her şeyi ona danışma bağımlılığına neden olabilir. Daha bugünden dünyanın en iyi satranç büyük ustaları bile yapay zekalı satranç algoritmalarından destek almadan satranç oynayamaz hale gelmiş durumda. Yapay zeka zamanla insanın karmaşık düşünme süreçlerine yardımcı olmaya başladıkça, bu bir yandan bir çok şeyin kolaylaşması, diğer yandan zorlaşması demek olacak. İnsan ilişkileri daha da çok enformatik hala gelebilir.
Bu düzenin lehine gibi görünsede aynı zamanda aleyhine. İş sürelerinin tersine artması, esnek çalışmanın normalize edilmesi, biz işçilerin özerkliğinin, pazarlık güçlerinin zayıflaması, aldığımız bazı sosyal hakların daha büyük tehlike altına girmesi gibi bi durum var. Tabi bu senaryo işçi sınıfını hareketsiz kaldığı durumda geçerli. Böyle bir senaryoda işçi grev, isyan ve mücadele dalgalarının yükselmesi kaçınılmaz görünüyor. İstersek yapay zeka sistemleri ile sınıfsal ve diğer tüm toplumsal mücadele biçimlerinini daha etkili hala getirmek mümkün, önümüzdeki yıllar eğer istersek isyan ve sosyalizmin de yılları da olabilir.
Kapitalizmin yıkılması sosyalizmin kurulması teknolojik faktörlere indirgenemez. Yalnız işçi sınıfı kendisini hem bu araçlar sayesinde eğitip, örgütleyebilir hem de bu araçları kendi amaç ve ihtiyaçları doğrultusunda örgütleyebilir ve bunu bir silah olarak kullanabilirse sosyalizmi yeniden esin kaynağı haline getirebilir. Sınıf ve sosyalizm mücadelesinde tam zamanlı büyük bir işçi kadrosu kurmamıza yardımcı olabilir. Yalnız teknik değil sınıfsal, siyasal ve ekonomik düşündüğümüzde, üretim araçlarındaki özel mülkiyeti emek ile üretim araçları arasındaki dolayım olmaktan, iş bölümünü insan ilişkilerindeki duvar olarak, meta ve artıdeğer üretimini bir kölelik olarak ortadan kaldırmayı temel bir görev olarak önümüze koymamız gerekir. Bunun için sınıf bilinçli gelişmiş bir işçi kadrosu sadece kapitalizmi yıkmak için seferber olmaz aynı zamanda sosyalizmin de gerçekten temel orkestrası olabilir. Bu makalede, işçi sınıfının sosyalizmi hayal edebilmesi ve bunun için tüm kendi modern araç ve kolektif yeteneklerini, tüm teknolojik devrimsel gelişmeleri sosyalizm için nasıl kullanacağı, sosyalizmde bunu nasıl örgütleyebileceği üzerine kısaca yazıp düşünmeye cabalamak istiyorum, yalnız bütün bunlar bir makaleye sığmayacak kadar büyük bir iş ve elbette tek bir kişinin tamamen cevaplayabileceği bir konuda değil. Ben de bunları benim gibi düşünen arkadaşlarla yaptığımız tartışmalardan esinlenerek yazıyorum.
Teknoloji, sermayenin artan ihtiyaçları, derinleşen krizlerine yeni çare arayışının bir sonucu olarak itilim kazanıyor, işçi sınıfının toplumsallaşan, kolektif aklı ve emeği sermaye tarafından sömürülerek işçi sınıfına karşı kullanılıyor. Bunun tersine çevrilmesi, teknolojiye indirgenmeyen ama yeni teknolojilerin yarattığı olanakları da içeren daha gelişkin bir sosyalizm ufku ve esinin yeniden geliştirilmesi ve ufuktan gelerek teknolojinin günümüzde daha gelişkin bir sınıf mücadelesinde kullanılma olanakları üzerinde düşünülmesi çok önemli.
Bugün topumsallaşan emek, giderek kendi toplumsal zekasını da üretimin egemeni haline getiriyor. Teknolojik gelişme salt teknik bir ilerleme değil toplumsal ve tarihsel devinim olarak nesilden nesile geçen bilgi ve becerilerin, üretkenliğin sürekli daha fazla toplumsallaşarak yeni gelişmeleri ortaya çıkartması ile ilgili. Hiç bir bireyin kendi başına bu toplumsallaşan, ama özel mülkiyet ve çıkarlara tabi kalmaya devam eden, zekanın önüne geçme şansı yok, her ne kadar birey de toplumsallaşmış olsa dahi. Bunu ancak sınıf olarak, kendi toplumsallaşan zekamızı yeniden kendimize mal etmeye çalışarak, kendi kolektif mücadelelerimiz için kullanmanın yol ve yöntemlerini geliştirerek yapabiliriz.
Arama motorları ve yapay zekaya bu makaleyi derinleştirmek için bir çok soru sodum, bunlardan biri 21. Yüzylın mucitleri kimdir oldu, cevap:” Elon Musk, Steve Jobs, Sheila Lirio Marcelo, Mark Zuckerberg ve Jeff Bezos taşımacılıkta, ödeme sistemlerinde, alışverişte, iletişimde yeni yollar yarattılar” diye geldi.
Bunlar mucid falan değil, günümüzde tekelci sermaye şirketlerinin CEO’ları veya patronları.
Son gelişmelere göz attığımızda, hiç bir şey tek tek kisilerin özel hünerlerinden gelmiyor, patronlardan hiç gelmiyor. Bütün alanlar birbirine içerili ve bağımlı hala geldikçe, büyük buluşlarda ancak genel toplumsal emegin ortaya koyduğu kolektif üretici zekası ile ortaya çıkıyor. Sürekli gözlerden gizlenen, kulaklardan silinen ve saldırıya uğrayan emek, çağımızın mucidi, en büyük sanatçısı işçi sınıfının dinamik ve manyetik hala gelen kolektif yetkinliği ve devrimci yeteneğidir.
Dünya çok hızlı bir dönüşüm sürecinden geçiyor gibi kilişe bir cümle kurmak zorundayım, çünkü ara ara sıçramalı olarak bir gelişim izleniyor. Daha bir kaç yıl önce çıkmış yeni gelişmeler, yeni meslekler bile eskiyip hızlıca değişiyor. Dijital makale yazarlığı, tasarımcılık, içerik üreticiliği, danışmanlık, çağrı merkezleri, satış işlemleri, burada çalışan işçiler yapay zeka gelişmeleri sonucunda daha yeni iken, hızlıca değersizleşiyorlar, işten atılabililiyor, ve benim bulunduğum yazılımcık mesleği de göklere çıkartılırken, hızlıca her şeyin otomotize edilmesi yerde ekmek mücadelesi verenler arasına geri fırlatılıyor, pazarlık gücünü kaybediyor, iş bölümü ve işe alım süreçleri dahi değişiyor. Yapay zeka algoritmalarındaki kullanılılan ayrımcılık, manipüle edici rotalar, kar ve insanların davranışlarından, yönelimlerine kadar bir çok şeyi saptayıp, daha çok yönlendirerek sermaye çıkarlarını dikte ediyor. İnsan ayıklama yöntemlerinin geliştirilmesi, her şeyin verilerle otomotize edildiğii bir neoliberal piyasa ortamında, insanların birbirlerinden ayrıştırılmasına, atomize edilmesine, her şeyin filtre edilmesine, birbiri ile mukaye edilmesine yol açıyor. İnsanların özel bilgilerinin işlenip kullanılmasıyla oluşabilecek tehlike göz önünde bulundurulduğunda, büyük potansiyel zorukların da önümüzde olduğunu görüyoruz. İşçi toplumunun karşı karşıya olduğu tehlike zekanın teknolojik olarak yapay hala gelmesi değil, kapitalizmin zekası haline gelmesi ve daha bir yıkıcılaşarak gerçekleşiyor olmasıdır.
Teknolojik ve toplumsal gelişmeler dünden bugüne en fazla insanı iş aracı olmaktan çıkarabilecek, kafa ile kol arasındaki ayrımı ortadan kaldırabilecek bir potansiyeli de geliştirerek ilerliyor. Kapitalizm sadece ekonomik, siyasi olarak değil, bir ilişki biçimi olarak daha büyük krizlerin içinde. Bu sermayenin arzusu olan daha fazla artı değer ve kar için üretici güçleri sürekli geliştirmesinin, sistemin iç dinamikleri olarak, mali krizlere, sosyal krizlere, işsizlik, çevre, doğa krizine her zamankinden daha fazla yol açması demek.
Yapay zeka ve İşçi sınıfı: Örgütlenme
Yapay zeka algoritmaları büyük dataları hızlıca işleyebilir, bunlardan kolayca sonuç çıkartabilir. Ama genel olarak bu toplumda sermayenin ve piyasanın ihtiyaçlarına göre kullanılır. İnsanların kişisel bilgilerinden, onların tüm yaşam datalarının toplanıp, ihtiyaçların manüpüle ve dikte edilmesi, reklam ve ticaret için insanların alışageldik tüketim planlarının, yönelimlerinin tespit edilip, tüketimin fetişist düzeyde arttırılması veya iş yerinde maliyetlerin azaltılıp emeğin sermaye despotizmi altında sömürülmesi, tabi bu durumun küçük bir kısmı. Asıl olarak burjuva politika biçimin de, toplumu yönlendirebilmek ve yönetebilmek için sık sık istatistliklere sarılıp politika ürettiklerini biliyoruz.
Bizim asıl olarak yapmamız gereken, yapay zeka’yı bir kendinde teknoloji sınırları içinde değerlendirmeyip, bu araçlar üzerinde sınıfsal, sosyalist, komünist bilinç ve eğilimlerle düşünüp, bu araçları kendi sınıfsal ihtiyaç ve amaçlarımız, kendimize bambaşka bir dünya kurma ekseninden kullanma olanaklarını düşünmemiz gerekir. Sosyalizm genelde kapitalizmden sonraki bir aşama olarak düşünülür ama aslında sosyalizm kapitalizmin içinden onun düzelten, idealize edip reforme eden değil, karşısında yıkıcı bir sınıfsal güç olarak ilk başta kurulur. Sosyalizm yarın değil bugünden başlanarak kurulur. Proletarya diktatörlüğü de sadece sosyalizmde gelişen bir şey değil, kapitalizmin içinde tohum olarak gelişen bir sınıf örgütlenmesidir. Kapitalizmde geçici ikili iktidar biçimlerinin mümkün olduğunu birçok tarihsel örneklerde gördük.
Bu konu siyasal öncülükle ilgili bir konu, bizler kendi siyasal öncülüklerimizi kurabiliriz ama eski biçimlerde değil. Örneğin yapay zekayı başta işçilerin, kadınların, ezilen ulus, cins ve diğer kategorilerin örgütlenmesi için nasıl kullanılabileceğini düşünerek biraz bunu geliştirmeye çalışalım:
Yapay zeka veri tarama ve analitik örgüsü ile görüntüleri tanıyabilir, internet ortamlarını tarayabilir, yorum, şikayetleri yorumlayabilir veya raporlayabilir. İşçi haklarının uygulanıp uygulanmadığı da takip edilebilir; iş yeri ortamları, çalışma koşullarındaki ihlalleri bazı kurumların yapmaya çalıştığı bazı örnekler üzerinden yıllık raporlar gibi değil çok kapsamlı olarak ve sürekli raporlayabilir. Mesela işçi sağlığı ve güvenliği konularında, Türkiye’de de bunların yapan İSİG Meclisi gibi bir platform var, onlar haberleri tarayıp işçi ölümlerini tespit ediyorlar ve buna göre rapor ediyorlar. Bunlar onların manuel olarak haberlerde, sosyal medyada karşılaştıkları ve ancak tarayabildikleri kadarı ile sınırlı. Bir çok yerel gazetelerde, belki de sosyal medya paylaşımlarında ara ara işçi ölümlerine karşılaşırız ve insanlar bu paylaşımların altına yorumlar yazarlar.
Ama hiç bir grup veya platform, aylarca bu paylaşımları, haberleri anlık izleyip tespit edemez.
Yapay zeka ile tüm haberler, paylaşımlar, yorumlar, resimler, videolar izlenebilir; işçi ölümleri, yaralanmaları, dolaylı ölümler ve sakatlanmalar uygulamalar yolu ile tespit edilebilir.
Potansiyel olarak işçi ölümlerine, sakatlanmalarına yol açan şirketler tespit edilip teşhir edilebilir.
Bunlarla sınırlı değil, işçilerin grev, dayanışma, eylem, uğradıkları haksızlıklar sürekli yayınlarla izlenerek raporlanabilir. İşten atılmalar, iş değiştirmeler, sık sık yaşanılan mobingler, psikolojik tahribatlar; talep ve ihtiyaçlar, örneğin linkedin bile takip edilerek, işçilerin paylaşımlarından bir çok genel problemlemler gündemleştirilebilir. Şikayetler ve talepler belirlenebilir.
İş yerlerinde kullanılan kamera, takip cihazlarının, yasal olarak yapay zekaya bağlanması zorunlu hala getirilebilir, iş yerinde şirketlerin tuttukları bilgiler, etik, güvenlik, (kişilerin özel bilgileri saklı kalmak koşulu ile) ödenmeyen ücretler, gecikmelerden, mesailere, uygunsuz uygulamalara kadar tespit edilebilir. Yaşanabilen problemler, yapay zeka tarafından rapor edilebilir, gizli olan hiç bir şeyin olmaması istenebilir. Tabi bu bilgilerin doğruluğu ve güvenirliliği işçi komisyonları tarafından sağlanması şartı ile.
Yapay zeka, işçi, sendika ve diğer siyasal örgütlerinin çalışmalarının, mevzuatlarının taranması, işçilerin karar alma süreçlerini desteklemesi, bilgilendirilmesi, aldıkları kararların sonuçlarının takip edilmesi, eksik kalan, yapılması gerekenlerin raporlanması için kullanılabilir. İşçilerin örgütlenme, toplanma ve ifade edebilme hakkı sadece fiili olarak mücadele edilerek olabileceğinden, bunların korunması sağlanayabilir. İşçilerin, eğitim ihtiyacından, onların eğitimlerdeki eksikliklerini ve başarılarını tespit edebilir. Yapay zeka destekli blokzinciri ağı kurularak güvenli iletişim ve paylaşım ağı kurulması sağlayanabilir. işçi sınıfının ihtiyaçları ve yönelimleri, problemleri analiz edilerek bunlar için çözüm yolları yaratmak gerekir. Tabiki tüm bu sorunların çözümü bunlara indirgenemez.
Sosyalist öğreti ve ideolojinin işçi sınıfına daha etkli bir şekilde ulaşmasının yollarını bulmak için çeşitli algoritmalar kullanmak, parti faaliyetlerinin geçmişteki hatalarının despit edilmesi, yapılabilecek postansiyel hataların ön görülmesi ve geri dönüşlerinin alınması, partinin hatalarınla yüzleşip güçlendirilmesi ve kendisini düzeltmesine yardımcı olunması sağlanabilir. Tabiki eğer parti buna açıksa.
Kapitalizmin meta, para, sermaye dolayımı ile insanın düşünce bilinç sistemine olan etki ve nüfusunun ortadan kaldırılması can alıcı düzeyde önemli. Bundan dolayı sosyalist eğitim öncelikli bir konudur. Blokzinciri ve yapay zeka birleştirilerek, güvenli yeraltı ağları dahi kurmak, en kolay ve en hızlı yoldan propaganda araçları kurmak, eğitimler, seminerler planlamak da mümkün.
Kadınların, farklı uluslardaki işçiler arasındaki, farklı cinsel eğilimli bireylerin, eşit olanaklara sahip olması, mücadelelerinin yaygınlaştırılması, izlenip takip edilmesi, bütün eşitsizliklerinin analiz edilmesi iş yerlerinde bunlara karşı komisyonlar kurmak kadar önemli.
Teknolojinin getirdiği sorunlara sınıfsal çözümler bulmaktan ziyade, kendi teknolojik donanımızı yaratmamız da önemli. Bizi bir program, makine ve iş aletine dönüştüren kapitalizme karşılık olarak onun bağrında bütün gelişimlerimizi, birikimimizi, bu sisteme karşı silaha çevirmeye çalışan işçiler olabilmeyi umut etmeliyiz.
Sosyalizmden komünizme doğru kolektif yaratıcı ve üretici zeka
Tüm insanlığın arasındaki, sınıf, devlet, ırk, ulus, cins, mezhep, aile; işbölümü köleliği gibi tüm dolayım ve ayrımların kalkmaya başlaması ile insanların tüm kanallara eşit ve özgür bir şekilde katılması sağlandığında, sadece bir araya gelen bireylerin gelişen yaratıcılığı ve üretkenlikleri değil, toplumun en insani düzeyde zenginleşip sıçrama yapmasını ortaya çıkaracaktır. Komünist toplumun tüm gelişkin bireyleri, kendi zenginliklerini toplumun refahı için yeniden yeniden topluma verme bilincine eriştiğinde, toplumsal yeniden üretimi ve refahı paylaşabildikçe komünistleşir. Yapay zekada insanı günlük rutinlerden kurtaran yardımcı pozisyonda, kolektif mülkiyet, yönetim ve kontrolü altında, planlama, organizasyon gibi işlevlerin bir kısmını veya destekçiliğini üstlenebilir. Her yönüyle kendi kendine yeten bir toplumsal komün sisteminde, yapay zeka ve blokchain gibi başlıca teknolojiler insanlar arasındaki tüm bağları, iletişim ve ilişkileri, paylaşım ve dayanışmayı ikame etmez, ama her bir bireyin diğerinden farksız olarak tüm süreçlere aktif ve doğrudan katılımının garanti altına alınıp takip edilmesi, bilgilendirilmesi, olanaklarının olabildiğince çeşitlendirip arttırılması ve iyileştirilmesi yollarının bulunması için çalıştırılabilir. İnsanın çeşitli ihtiyaç ve olanaklara olan erişimi önünde oluşabilecek sorunlar izlenebilir. İnsanlar arasındaki cinsel eğilimlerden, tüm farklılık ve çeşitliliğin olabildiğince desteklenip korunma altında alınıp denetlenmesi sağlanabilir. Bir zırh gibi korunacak olan kapitalistler ve sermayeleri olmadığı için, toplumun yetenekleri, bilimsel, sportif, sanatsal, kültürel, oyun, eğlenceye dair gelişmeleri en özgür bir şekilde icra edebilmesi güvence altına alınacak en önemli konu olabilir. Doğanın, ekolojinin, korunup geliştirilmesi, insanın içinde bulunduğu evrenle birlikte anlaşılması ile çığır açan bir özgürlük, yetkinlik, kolektif yaratıcı zeka, çoşku ve enerji patlaması komüzmin kendisidir.
Bahram Baransel
Kaynaklar:
YAPAY ZEKÂ İLE TOPLUMSAL GENEL ZEKÂNIN İLİŞKİSİ ÜZERİNE: FİKİRLERİN VE KURUMLARIN * DÖNÜŞÜMÜNDE YAŞAMIN BAĞLANTISALLIĞI -> https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2299931
But what is a neural network? -> https://www.youtube.com/watch?v=aircAruvnKk&t=954s
All Machine Learning Models Explained in 5 Minutes -> https://www.youtube.com/watch?v=yN7ypxC7838&t=90s
Yeni bir AI, 3 SANİYELİK SESLE herkesin sesini simüle edebiliyor! ->
https://barisozcan.com/yeni-bir-ai-3-saniyelik-sesle-herkesin-sesini-simule-edebiliyor/https://www.synthesia.io/
https://chat.openai.com/chat
